تعریف جرم جعل
جرم جعل را این گونه تعریف می کنند که به معنای ایجاد دگرگونی و خلاف واقعیت نشان دادن یک چیز می باشد.
همچنین در اصطلاح حقوقی جعّل عبارت است از قلب متقلّبانه حقیقت به زیان دیگری و به عبارتی دیگر ساختن یا تغییر دادن متقلبانه یک نوشته یا سایر اشیاء مذکور در قانون به هدف جا زدن آن نوشته به عنوان اصل برای استفاده شخصی و یا استفاده به سود شخص دیگری به غیر از او.
مطابق ماده ۵۲۳ قانون مجازات اسلامی در خصوص جرم جعل بیان کرده؛ “هر گاه فردی با ایجاد مهر و یا امضا شخص رسمی یا عادی و یا ایجاد خراش و قلم بردن و محو و سیاه کردن یک سند تغییراتی را در آن حاصل نماید مرتکب این جرم شده است.”

جرم جعل از انواع جرایم غیر قابل بخشش در قانون میباشد. درنتیجه گذشت شاکی عاملی برای بخشش فرد جاعل محسوب نمی شود. مجازات مرتکب با توجه به نوع جعّل صورت گرفته جاعل به حبس و جزای نقدی تعیین میشود.
شرایط تحقق جرم جعل
جرم جعل مانند سایر جرائم کیفری از سه رکن قانونی، مادی و روانی تشکیل شده است.
عنصر قانونی جرم
عنصر قانونی به این معنا می باشد که آن رفتار و عمل از نظر قانون ایران جرم می باشد و برای آن مجازات در نظر گرفته شده است ،که این مجازات ها عموما جزای نقدی و حبس می باشد. در این جا قانون مجازات اسلامی از مواد 523 الی 542 در خصوص جعل صحبت کرده است .
عنصر مادی جرم جعل
عنصر مادی به این معنا می باشد که عمل فرد مرتکب باید به نوعی باشد تا ما بتوانیم آن را جعّل محسوب نماییم یعنی عمل انجام شده شامل ایجاد مهر و یا امضای جعلی و یا تراشیدن و قلم بردن و خراشیدن و مقدم و موخر کردن تاریخ سند باشد تا بتوانیم آن را به نوعی جعّل به حساب بیاوریم.
در واقع این جرم دارای دو حالت فعل مثبت و فعل منفی می باشد این که این دو چه معنی با یکدیگر دارند باید بیان نماییم که فعل مثبت به معنای انجام کاری است که نباید انجام شود ولی به جهت انجام جرم صورت می گیرد؛ همانند این که شخص اقدام به جعّل یک سند رسمی نماید در صورتی که طبق قانون نباید آن عمل را انجام دهد .
فعل منفی به معنای آن است که فرد باید کار مورد نظر را انجام دهد ولی به دلایل مجرمانه از انجام آن سرباز می زند و شانه خالی می کند به این حالت که، مامور تنظیم سند مواردی از آن چه باید در سند به تحریر در آورد را به عمد ننویسد و مرتکب جرم جعّل شود.
عنصر روانی جرم جعل
در بحث جعل سند مورد آخر و دیگری که باید وجود داشته باشد بحث عنصر روانی جرم جعّل میباشد. عنصر معنوی یک جرم به نوعی در بحث محقق شدن یک جرم از اهمیت بالایی برخوردار است به این شکل که شخص جاعل حتما باید قصد و نیت لازم را برای وقوع جرم داشته باشد در غیر این صورت و نبود عنصر معنوی جرم جعل صورت نمی گیرد.
در واقع در بحث عنصر روانی جرم جعّل قصد و نیت فریب دیگران باید به صورت قطعی وجود داشته باشد و اهمیت نیز ندارد شخص فقط از انجام این جعل به شکل شخصی سود می برد یا به جهت سود بردن فرد دیگری اقدام به جعّل کرده است در هر صورت شخص مرتکب جعّل شده و جاعل محسوب می گردد.
انواع جعل
جعل مادی : جعل مادی همان طور که از نامش پیداست اشاره به انجام یک عمل مادی برای تحقق این جرم دارد در این خصوص ماده 523 قانون مجازات اسلامی بیان کرده است که ایجاد مهر،امضا و نوشته افراد رسمی و یا غیر رسمی و اعمال هر نوع تغییرات اعم از خراشیدن و تراشیدن و …از مصادیق جعّل مادی محسوب می شود . به طور مثال : فردی به جهت سود شخصی و یا سود بردن دیگری اقدام به جعّل یک سند و یا قرارداد بنماید .
جعل معنوی یا مفادی : جعل معنوی به این صورت تعریف شده است که ،مطابق ماده 534 قانون مجازات اسلامی هر زمان یکی از کارمندان و ماموران دولتی در تحریر نوشته ها و قراردادهایی که در حیطه وظایف آن ها می باشد اقدام به جعّل نمایند، به این حالت که موضوع و ماهیت آن را مورد تغییر قرار دهند و امور باطل را صحیح و بالعکس نشان دهند مرتکب جعّل معنوی گشته اند.
از تعریف این دو حالت مادی و معنوی متوجه شدیم که هر کدام از آن ها ماهیت خاص خود را دارند که همین موضوع بین آن ها تفاوت ایجاد می نماید. از تفاوت های مهمی که به آن ها می توانیم اشاره نماییم :
- جعل مادی در دو بحث اسناد رسمی و عادی مطرح می گردد و جعل معنوی صرفا در بحث اسناد رسمی عنوان میگردد.
- جعل مادی در صورت ادعای جعل توسط فرد از جانب دادگاه کارشناس رسمی تعیین می گردد تا صحت ادعای فرد را بررسی نماید و در جعّل معنوی در صورت ادعای جعل ، مفاد و عبارت های یک سند با اون چیزی که پیش مامور رسمی بیان گشته است مورد تحقیق واقع میشود. .
مجازات جرم جعل سند

مجازات جعل سند رسمی :
مطابق ماده 533 قانون مجازات نیز اگر عمل جعّل توسط اشخاص غیر رسمی واقع گردد به جزای نقدی و حبس از شش ماه تا سه سال محکوم خواهد شد.
مجازات جعل سند عادی :
مطابق ماده 536 قانون مجازات اسلامی هر گاه شخص سند عادی را جعل نماید و یا با علم ب جعّلی بودن آن را مورد استفاده قرار دهد ،به جزای نقدی و حبس از سه ماه تا یک سال محکوم خواهد شد.
از آن جایی که مباحث مربوط به جرم جعّل و مصادیق آن نیاز به تخصص و تبحر بالایی دارد و جرایم کیفری عموما مباحث بسیار حساس و گسترده ای هستند ، نیاز به حضور یک وکیل متخصص در کنار شما بسیار احساس میشود، از این رو به شما مخاطبان گرامی توصیه مینماییم در صورت بروز مشکلات کیفری جعل با یک وکیل کیفری مشاوره داشته باشید.
موسسه حقوقی فرهنگ تفاهم با سابقه درخشان در پروندههای حقوقی و دراختیار داشتن وکلای متخصص همواره آماده خدمت رسانی به شما عزیزان میباشد.
بیشتر بخوانید : مقاله وکیل ضرب و جرح